تازه‌ترین گزارش دفتر اطلاعات منطقه‌ای سازمان جهانی گمرک (RILO) نشان می‌دهد که گمرک ایران در کشف انواع مواد مخدر رتبه نخست را کسب کرده است. این خبرهفته گذشته روی خط اخبار خبرگزاری‌های دنیا قرار گرفت. آنچه کسب این رتبه را حائز اهمیت کرده، مبارزه و کشف انواع مواد مخدر سنتی و صنعتی، قرص‌های مخدر و روان‌گردان‌ها و پیش‌سازها است.
طبق گزارش سازمان جهانی گمرک، کشورهای هنگ کنگ، ژاپن و نیوزلند در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
مقام اولی گمرک براساس اعلام سازمان جهانی گمرک دستاوردی بزرگ برای دولت یازدهم به‌شمار می‌رود چراکه گمرک ایران در حال بازپس‌گیری رتبه‌های از دست رفته طی سال‌های گذشته است. این دستاورد می‌تواند نتیجه تغییر نگاه مدیریتی در گمرک به‌شمار آید و البته اعتماد دولت به گمرک در دولت یازدهم. سامانه‌های الکترونیکی و تجهیزات کنترلی پیشرفته هم به کمک گمرک آمدند. تعداد ایکس‌ری‌های گمرک در دولت یازدهم از 5 دستگاه به 12 دستگاه افزایش یافت و تعداد سگ‌های موادیاب هم از 7 قلاده به 21 قلاده. البته نمی‌توان نقش نیروی انسانی آموزش دیده با حضور در کلاس‌های جهانی، تبادل اطلاعات و ارتقای همکاری‌های بین‌المللی گمرک را هم نادیده گرفت.
مواد مخدر و ترانزیت بزرگ‌ترین حجم تجارت سیاه را در دنیا به خود اختصاص می‌دهند. در آخرین برآوردهای صورت گرفته این فرآیند پنهان حدود 5-2 درصد از کل تولید ناخالص داخلی جهانی (GDP) بوده که رقمی بین 800 میلیارد دلار تا 2 تریلیون دلار را شامل می‌شود. موضوعی که مبارزه با آن کار سخت و دشوار است.

روی خط مثلث طلایی
هلال طلایی یا مثلث طلایی اصطلاحی است که برای مناطق تولیدکننده اصلی تریاک در آسیا کاربرد دارد. منطقه‌ای در همسایگی ایران که به خاطر شباهت با هلال ماه به این نام خوانده می‌شوند.
در سال ۱۹۹۱، افغانستان بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک در جهان بود و بعد از آن میانمار، که بخشی از مثلث طلایی است، قرار داشت.
اگرچه پیدایش تقاضای جدید مصرف در منطقه اقیانوسیه و جنوب شرق آسیا که قبلا مواد مصرفی خود را از تولیدات منطقه مثلث طلایی تأمین می‌کردند، سبب شکل‌گیری مسیرهای جدید از جنوب افغانستان شده، اما هنوز هم این منطقه پرترددترین منطقه ترانزیت مواد مخدر در جهان است. از همین‌رو، در میان این هلال به‌دست آوردن این مقام کار آسانی نیست.
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که از منظر ارزش اقتصادی حدود 93 درصد از تجارت بین‌المللی مواد مخدر را پیش‌سازها تشکیل می‌دهند. پیش‌سازها محرک‌هایی همچون هرویین کاکویین و متاآمفتامین‌ها را تشکیل می‌دهند که پیش‌ساز تولید هرویین محسوب می‌شوند. بنابراین شناسایی آنها کار آسانی نیست.
در سال‌های گذشته کشورهایی که در مسیر مبارزه با مواد مخدر جلوتر از ایران حرکت کرده بودند و حائز رتبه بودند، به دلیل مجهز بودن به آزمایشگاه‌های پیشرفته و دستگاه‌های ایکس‌ری مدرن بودند. هنوز هم آنها به لحاظ تجهیزات کنترلی ورود و خروج کالاها به کشورشان از ایران جلوترند، اما ایران با امکانات محدود خود و فقط با سازماندهی نیروها توانست جای آنها را در رتبه‌بندی جهانی بگیرد.
هر چند باید متذکر شد که قاچاق و ترانزیت مواد جدید پیش‌ساز به سمت کشورهای تولیدکننده هرویین در جهان و مناطق استقرار لابراتورهای تولید مواد مخدر نشان از وجود شبکه‌های مافیایی و سازمان یافته در زمینه تامین مواد شیمیایی اولیه برای تولید مواد مخدر و روانگردان پرخطر در دنیا دارد.

مقام اولی با تجهیزات جدید
از آنجا که بخشی از محموله‌ها از مسیر سبز (گمرکی) می‌گذرند؛ از همین‌رو اگر دستگاه‌های مجهزی مثل ایکس‌ری وجود نداشته باشد، می‌توان گفت امکان کنترل تقریباً صفر است. زیرا نیروی انسانی نمی‌تواند داخل کامیون را اسکن کند.
بنابراین اگر تجهیزات نباشد، امکان شناسایی مواد مخدر بسیار کم است. اگرچه در چهار سال گذشته تمرکز گمرک افزایش تعداد دستگاه ایکس‌ری و خریداری تجهیزات پیشرفته کشف مواد مخدر بوده، اما تعدد  گمرکات کشور و پرتردد بودن آنها  در مسیر ترانزیت مواد مخدر سبب شده که  تجهیزات به نسبت حجم ورود مواد مخدر کافی نباشد. با این حال رتبه‌ا‌ی که ایران به‌دست آورده، براساس گزارش سال 2017 مرکز اطلاعات سازمان جهانی گمرک(RILO) نشان می‌دهد که گمرک ایران توانسته با 171 مورد کشف انواع حشیش و بذر شاهدانه بیشترین حجم کشفیات را به خود اختصاص دهد و رکورد جدیدی را در میان گمرکات سایر کشورها به لحاظ کشف انواع حشیش و بذر شاهدانه به ثبت برساند.

دومین رتبه‌ای که گمرک تصاحب کرده، مربوط به کشف تخلفات و مبارزه با قاچاق سایر کالاها است که ایران پس از ژاپن مقام دوم را به‌دست آورده است.
این ارزیابی شامل  آخرین روش‌های قاچاق و مسیرهای ترانزیت مواد مخدر  و پیش‌سازها، سوخت، گونه‌های در حال انقراض، جرائم زیست محیطی، کشفیات مواد نوظهور (NPS)، دارو، کالاهای تقلبی، و سایر موارد است. گمرک ایران در حالی رتبه دوم را در مبارزه با تخلفات و قاچاق کالا پس از کشور ژاپن کسب کرده که بیشترین امتیازات کشور ژاپن به فعالیت‌های گمرک این کشور در حوزه مبارزه با تخلفات و تقلبات مالکیت معنوی (IPR) اختصار دارد.