سازمان جهاني گمرك در گزارشي كه در جديدترين شماره مجله رسمي اين سازمان به چاپ رسيده به موفقيت‌آميز بودن تست اين پروژه در ايران پرداخته‌ است.
در اين گزارش آمده است: عملكرد سيستم جديد تير الكترونيكي (e- TIR) برمبناي تبادل سريع اطلاعات ديجيتال ميان شركت حمل‌ونقل، مقامات گمرك، سازمان‌هاي تضمين‌كننده سيستم TIR و سازمان ملل است. در حال حاضر يك پروژه پايلوت ميان ايران و تركيه راه‌اندازي شده است كه با استفاده از سيستم تير الكترونيكي انتظار مي‌رود طي سال‌هاي آينده گسترش بيشتري يابد و موجبات كاهش هزينه‌هاي ترانزيت بين‌المللي و افزايش امنيت را فراهم كند.
كلمه تير (TIR) مخفف حمل‌ونقل جاده‌اي بين‌المللي است و در حال حاضر سيستم TIR تنها سيستم ترانزيت جهاني است كه تحت آن كالاها از گمرك مبدأ به طريقه مهر و موم شده به گمرك مقصد با كنترل‌هاي هماهنگ و پروسه‌هاي مشترك با تضمين بين‌المللي معتبر منتقل مي‌شوند. اين امر موجب تسهيل تجارت و حمل‌ونقل شده و از بروز مشكل در جمع‌آوري حقوق و عوارض گمركي جلوگيري مي‌كند.
بنابراين گزارش ، اين سيستم براساس كنوانسيون تير سازمان ملل كه نخستين بار در دهه 1950 معرفي گرديد طراحي شد و پس از آن با پشتيباني طرف‌هاي قرارداد تحت كميسيون اقتصادي اروپاي سازمان ملل متحد (UNECE) ادامه يافت. از آن زمان به دستور سازمان ملل، اتحاديه حمل‌ونقل بين‌المللي جاده‌اي (IRU) مديريت زنجيره تضمين بين‌المللي، تهيه و توزيع كارنه‌تير و استفاده از فناوري اطلاعات و پردازش اداري و تضمين همكاري موفق بخش دولتي و خصوصي را به‌عهده دارد.
هم‌اكنون 69 كشور در چهار قاره جهان عضو كنوانسيون تير هستند و كشورهاي زيادي در آفريقا، آسيا، خاورميانه و آمريكا براي پيوستن به اين كنوانسيون در آينده نزديك علاقه‌مندي خود را اعلام كرده‌اند.
اين گزارش مي افزايد : سال‌هاي بسياري بود كه دفترچه‌هاي چند برگي و رنگي كارنه، سمبل سيستم تير به‌شمار مي‌رفت. كارنه‌تير نه تنها يك سند استاندارد ترانزيت گمركي به‌شمار مي‌آيد، بلكه دليلي ملموس براي تضمين بين‌المللي پرداخت حقوق و عوارض كالاهايي است كه تحت سيستم TIR جابه‌جا مي‌شوند.
اما با گذشت زمان و تغيير يافتن فناوري‌ها، براي ارائه سرويس بهتر به شركت‌هاي حمل‌ونقل و ادارات گمرك، سيستم تير نيز مي‌بايست براي رقابتي شدن و كارآمدتر شدن دچار تغيير مي‌شد. از اين‌رو اتحاديه حمل‌ونقل بين‌المللي جاده‌اي (IRU) و كميسيون اقتصادي اروپاي سازمان ملل (UNECE) بر آن شدند تا رويه TIR را با امضاء موافقت‌نامه‌اي در مارس 2015، كاملاً مكانيزه‌كننده و بدين ترتيب راه براي اجراي پروژه پايلوت تير الكترونيكي ميان ايران و تركيه هموار شد.
در گزارش ياد شده آمده است : اين پروژه پايلوت به‌طور رسمي از اكتبر 2015 با راهبري مقامات گمركات ايران و تركيه به‌عنوان دو داوطلب پيشتاز و انجمن‌هاي تضمين TIR دو كشور به نام اتاق بازرگاني صنايع، معادن و كشاورزي ايران (ICCIMA) و اتحاديه اتاق‌ها و تبادل كالاهاي تركيه (TOBB) و با همكاري اتحاديه حمل‌ونقل بين‌المللي جاده‌اي (IRU) و كميسيون اقتصادي اروپاي سازمان ملل (UNECE) شروع به‌كار كرد.
در ماه نوامبر و دسامبر 2015، پس از آنكه سيستم‌هاي فناوري اطلاعات (IT) تمامي ذي‌نفعان مورد آزمايش قرار گرفت. حمل‌ونقل پايلوت تير الكترونيكي به‌طور موفق ميان شهر تهران در ايران و ازمير در تركيه انجام شد.
اين حمل‌ونقل پايلوت با عبور از پست‌هاي مرز بازرگان و گوربلاغ (مرز ايران و تركيه) با تبادل اطلاعات ديجيتالي كه كاملاً جايگزين رويه‌هاي كاغذي شده است انجام گرفت. فاز دوم اين پروژه پايلوت كه ادارات گمرك و شركت‌هاي حمل‌ونقل بيشتري را درگير خواهد كرد، در فوريه 2016 راه‌اندازي خواهد شد. در اين مرحله، عمليات بيشتري ازجمله پرداخت الكترونيكي براي خريد تضمين الكترونيكي و همچنين استفاده از امضاي الكترونيكي مورد آزمايش قرار خواهد گرفت.
همچنين ، تمامي طرف‌هاي درگير در پروژه پايلوت E-tir براي تبادل اطلاعات از سيستم‌هاي امن و وب‌محور و اختصاصي برخوردار هستند. انجمن‌هاي محلي با استفاده از پرتال TIR Association، گارانتي‌هاي الكترونيك را براي عاملان حمل‌ونقل صادر مي‌كنند و در حالي كه عاملان حمل‌ونقل مي‌توانند با استفاده از پرتال TIR Holder يك تضمين الكترونيكي را سفارش داده و پيش‌اظهارنامه را به ادارات گمرك ارائه دهند. اطلاعات TIR از طريق سيستم گمرك به IRU و سريعاً به سيستم تير الكترونيكي بين‌المللي كه UNECE ميزبان آن است مخابره مي‌شود.
لازم به ذكر است كه هم IRU و هم UNECE سرويس‌هاي امن و وب‌محور به ادارات گمرك براي تأييد اعتبار ضمانت‌هاي الكترونيكي اخذ شده ارائه مي‌دهند و همچنين از اين طريق مي‌توانند تمامي اطلاعات و ديتاي مرتبط به حمل‌ونقل كه توسط يك تضمين الكترونيكي پوشش داده مي‌شود را نيز به‌دست آورند.
نكته حائز اهميت اين است كه تير الكترونيكي يا e-TIR در مطابقت كامل با اصول استانداردهاي چارچوب امن (SAFE) سازمان جهاني گمرك براي ايمن‌سازي و تسهيل تجارت جهاني و براساس ديتامدل سازمان جهاني گمرك خصوصاً برمبناي ديتاي تير است كه در ديتامدل به‌عنوان بستر اطلاعاتي مشتق شده به آن اشاره شده است.
در سيستم الكترونيكي تمامي طرف‌هاي درگير مي‌توانند در هر زمان به تمامي اطلاعات مرتبط دسترسي داشته باشند و اطلاعات محموله را پيش از رسيدن مشاهده كنند كه اين امر با استفاده از مديريت خطر و نكات ايمني اضافه كاملاً براي تمامي طرفين سودمند خواهد بود و ضمن كاهش خطر تقلب، رويه‌هاي گمركي تسريع مي‌شود و هزينه‌ها نيز كاهش مي‌يابد.
تمامي طرف‌هاي درگير براي اجراي پروژه پايلوت تعهد و اشتياق بسياري از خود نشان دادند و در انتظار ارائه نتايج به كميته اداري تير متشكل از تمامي طرف‌هاي قرارداد TIR هستند تا دستور كار تير الكترونيكي روندي رو به جلو داشته باشد.
به موازات تلاش‌هاي كنوني براي توجه تير الكترونيكي كه يا به كنوانسيون موجود تير اضافه خواهد شد و يا به‌صورت يك پروتكل به كنوانسيون الحاق مي‌شود، پروژه پايلوت ميان ايران و تركيه يك گام مهم براي توسعه جهاني سيستم كاملاً مكانيزه تير الكترونيكي به‌شمار مي‌آيد.

لینک های مرتبط :

بخشنامه های گمرک

آخرین اخبار گمرک

ترخیص کالا از گمرک